پیشینه و مبانی نظری رفتارهای تکانشی و تکانشگری
تكانشگري :
خصوصیات شخصیتی می توانند نقش مهمی در توزیع تفاوت های فردی موثر در اختلالات متعدد را بازی کنند . یکی از خصیصه های شخصیتی که هم در جامعه بهنجار و هم در سطح بالینی می تواند مورد توجه قرار گیرد ، تکانشگری است . رفتار های تکانشی جزء مهمی از رفتارهای روزانه ما هستند . این رفتارها که به آن ها ، رفتارهای مخاطره آمیز یا مخاطره جویانه هم گفته می شود ، طیف وسیعی از اعمالی را شامل می شود که روی آنها تامل کمتری صورت گرفته ، به صورت نابالغ بروز می یابند ، از خطر پذیری بالایی برخوردارند و در بسیاری از موارد در نهایت با وجود پاداش های آنی ، عواقب نامناسبی را به همراه دارند ( مکری ، 1387 ). به عبارتی منظور از تکانشگری ، " عمل بدون تفکر " و " عمل بدون ارزیابی پیامدها " است ( اتلت ، 2007 ).
ویژگی های رفتار تکانشی
تکانشگری و رفتار تکانشی دارای سه ویژگی اساسی است که آن را از اصطلاحات مشابهی مانند بیش واکنشی جدا می کند . این رفتارها شتاب زده ، برنامه ریزی نشده ، بدون فکر و مستعد اشتباه هستند ؛ در حالی که در بیش واکنشی به جای تاکید بر سرعت بروز عکس العمل ، تاکید بر شدت و زمانی است که عکس العمل رخ می دهد ( سوان و هولاندر ، 2002 به نقل از اختیاری ، رضوان فرد ، و مکری ، 1387 ). همچنین نوع رفتارهای تکانشی برخلاف رفتارهای اجباری است که فرد بر وجود رفتار آگاهی دارد ، و هدف از رفتار ، نه کسب لذت ، بلکه عموما دوری از یک اضطراب می باشد ، همینطور متفاوت از رفتارهایی است که ناشی از نارسایی در داوری و تصمیم گیری است که در آن فرد در مرحله قضاوت اختلال دارد ( مولر و همکاران ، 2001 ).
فرایند تصمیم گیری یا برگزیدن یک گزینه از میان چندین گزینه ، جهت مدیریت شرایط ایجاد شده ، یکی از عالی ترین پردازش های شناختی به شمار می رود . تکانشگری ، گونه ای ویژه از این فرایند می باشد ، که به عنوان تصمیم گیری مخاطره آمیز شناخته می شود . این تصمیم گیری در شرایطی پردازش می شود که شخص با گزینه هایی روبرو می گردد که انتخاب آن ها باری از سود وزیان را در حال یا آینده به دنبال دارد . تصمیم گیری مخاطره آمیز اهمیت بالایی در زندگی فردی و اجتماعی افراد داشته ، و اختلال در آن هسته اصلی پدیده تکانشگری و رفتارهای تکانشی را به دنبال دارد . رفتارهای تکانشی که در برخی رویکردها رفتارهای مخاطره آمیز نیز خوانده می شوند ، عملکردهایی هستند که اگر چه تا اندازه ای با آسیب یا زیان های احتمالی همراه هستند ، اما امکان دست یابی به گونه های پاداش را نیز فراهم می آورند .
رفتار تکانشی به وسیله تعاریف دارای وجه اشتراک و گاهی هم ، متناقض تشریح شده اند . برخی از این تعاریف شامل :
